Wat is de automatische piloot, hoe werkt dat met mindfulness en wat heb je eraan in het dagelijkse leven? Als je dit snapt, kun je om jouw problemen heen denken en gelukkiger worden. Je leest het in dit artikel.
‘Snap’ je jouw automatische piloot? Dan kun je angst en stress overwinnen!
Eén van de doelen van mindfulness is het overwinnen van angst, het krijgen van meer rust in je hoofd en het verminderen van stress en onzekerheid. Mindfulness blijkt zeer effectief in het verhelpen van alledaagse klachten, alsook meer therapeutische en psychiatrische aandoeningen. Zo gebruiken mensen het tegen hun angststoornis, paniekaanval, burnout en depressie.
Kortom, mindfulness en minfulness-training werkt voor iedereen die af en toe last heeft van overmatig denken. We gaan ernaar streven om ons bewust te worden van deze automatische piloot in onszelf. Lees snel verder, want ik ga je binnen een aantal minuten leren hoe je je denken voor eens en altijd kunt stoppen.
Gelukkig zijn door het opmerken van de automatische piloot? Verander je denken
Je hebt het vermogen om je leven drastisch te veranderen. Ik heb het meer dan eens zien gebeuren. Deelnemers aan onze (mindfulness)seminars sturen mij nog regelmatig e-mails waarin ze vertellen hoe hun leven van de ene op de andere dag compleet veranderde. Laatst sprak ik iemand die twee jaar geleden een burn-out had gekregen. Dertig jaar lang had hij keihard gewerkt om carrière te maken en succesvol te zijn in zijn werk als manager.
Op het moment dat hij een burn-out kreeg stortte voor hem de wereld in. Hij wilde van alles, maar zijn lichaam weigerde om -letterlijk- nog maar 1 stap te zetten. Alledaagse activiteiten als tandenpoetsen, vuilniszakken buiten zetten en een trap op en neer lopen was voor hem fysiek uitputtend.
Terwijl hij van de ene op de andere dag zijn snelheid van leven ongekend moest verminderen en hij niet meer in staat was om de dingen te doen die hij gewend was, had de burn-out hem wel tot nadenken gezet. Na een aantal maanden thuis gezeten te hebben waarin hij niets kon ondernemen, besefte hij op een avond dat het roer 180 graden om moest. Er vond die avond een “klik” in zijn hoofd plaats en zag de wereld compleet anders. Hij besloot om van baan te veranderen, te verhuizen van de grote stad naar een klein dorp en parttime te gaan werken in plaats van 60 of 70 uur per week.
Hij ging zich anders voelen en gedachten kwamen tot rust. Positieve veranderingen die -na een “verplichte” periode van bezinning- in korte tijd waren gerealiseerd. Nu waren dit duidelijke veranderingen die voor iedereen merkbaar waren. Toch vond de werkelijke verandering al eerder plaats. Namelijk in zijn denken.
Druk om te presteren, stressvol bezig zijn met de toekomst en zorgen maken over financiën, relatie en werk vonden plaats voor ontspanning, genieten in het hier-en-nu, rust en loslaten van toekomst en verleden. Zo kon hij ineens genieten van de meest kleine dingen in het leven, had veel meer plezier in het leven en kon vol rust leuke dingen met zijn kinderen gaan doen.
Mindfulness: veranderen in een handomdraai
Toch zijn er sceptici die deze verhalen als uitzondering betitelen. Een gedachte die bij veel mensen nog leeft is dat wanneer je 20 jaar lang last hebt gehad van bijvoorbeeld een fobie of angstklachten, je minstens 20 jaar nodig hebt om het weer kwijt te raken. Niets is minder waar. We veranderen namelijk voortdurend. Soms in positieve zin, soms in negatieve zin. Vaak kleine veranderingen, soms transformationele veranderingen.
“Er heeft veel tragedie plaatsgevonden in mijn leven, en sommige dingen ervan zijn ook daadwerkelijk gebeurd”
– Mark Twain –
Onlangs heb ik een coachingtraject afgesloten met iemand die leed aan posttraumatische stress stoornis. Tien jaar geleden is zij slachtoffer geworden van een dramatisch verkeersongeluk, waarbij ze deels verlamd is geraakt. Ik kies bewust het woord “slachtoffer” omdat dit ongeluk voor haar niet bepaald een zegen was. In fysiek, sociaal, mentaal en psychologisch opzicht was zij slachtoffer.
Vanaf het moment dat dit was gebeurd, leefde ze in het verleden door continu de film van het ongeluk opnieuw af te spelen. Het ongeluk vond plaats in het verleden, maar in haar hoofd herhaalde dit verleden zich voortdurend in het heden. Iedere dag stond ze hiermee op en ging ze ermee naar bed.
In de paar seconden dat het verkeersongeluk plaatsvond was haar leven compleet veranderd. Die paar seconden in het verkeer zorgde ervoor dat ze haar baan opzegde, de relatie verbrak met haar man en het grootste gedeelte van haar dag depressief en alleen doorbracht. Zo snel kan verandering plaatsvinden. Positief en negatief.
Problemen ontstaan doordat we (te veel) nadenken op de automatische piloot
Nu was het probleem voor deze cliënt niet dat er in het verleden een verkeerongeluk heeft plaatsgevonden. Immers, deze gebeurtenis vond plaats in het verleden en niet in het heden. Het werkelijke probleem is dat deze cliënt de gebeurtenis uit het verleden voortdurend in het heden opnieuw ging afspelen. Allemaal dankzij ons vermogen om te denken.
De laatste duizend jaar heeft ons namelijk iets goeds gebracht: een prefrontale cortex. Dit is het deel van ons brein waarmee we kunnen “denken”. Dit deel van ons brein heeft twee favoriete bezigheden. De ene is het in gedachten teruggaan naar het verleden. Het zijn de momenten waarop we denken aan wat ons vorige week is overkomen, we herhalen een meningsverschil met een collega of denken terug aan een fijne vakantie.
“Geef me de kalmte om te accepteren wat ik niet kan veranderen,
de moed om te veranderen wat ik kan veranderen,
en de wijsheid om het verschil te kennen.”
– Franciscus van Assisi –
Een andere favoriete activiteit van onze geest is sprongen te maken naar de toekomst. Nadenken over de film waar je vanavond naar toe gaat of de presentatie die je moet geven voor je werk. Je zorgen maken is ook zo’n activiteit die in de toekomst ligt. Wat doe je wanneer je je zorgen maakt? Je ziet allerlei toekomst scenario’s van situaties en gebeurtenissen die zouden kunnen gebeuren.
Wat gebeurt er als je hoort dat je volgende week een presentatie moet geven? Spreken in het openbaar is een angst die leeft bij veel mensen. Sterker nog, spreken in het openbaar is nummer één angst die het meeste wordt genoemd door mensen als je ze vraagt waar ze bang voor zijn. Wat doe je wanneer je bang bent om een presentatie te geven? Je gaat in gedachten naar de toekomst en ziet scenario’s waarin het mis gaat. Een scenario waarin je jezelf ziet en niet meer weet wat je moet zeggen. Of je krijgt allemaal moeilijke vragen en je weet er geen antwoord op. Je gaat zweten, stotteren, blozen.
We zien letterlijk beelden of films van rampscenario`s over wat er allemaal mis kan gaan. En natuurlijk veroorzaakt dit soort films zenuwen, angst en zorgen op. Want wat als ik inderdaad geen antwoord weet te geven? Wat als ik ga stotteren en zweten? Wat als??? En daar gaat ons hoofd weer met in gedachten te gaan naar de toekomst. Angst of zorgen maken is het gevolg van het nadenken over dingen die in de toekomst liggen, die wellicht of helemaal niet gaan plaatsvinden.
Veranderen van je mentale wasprogramma´s: je automatische piloten
Het goede nieuws hiervan is dat onze perceptie kan veranderen. Onze perceptie wordt bepaald door wat ik noem onze automatische piloten. Iemand drukt een knopje in, jijzelf of iemand anders, en automatisch gaat er een programma van start. Niet omdat we dat per se willen, maar omdat we dat zijn gewend. Groot deel van onze tijd staat ons systeem op de automatische piloot. We denken wat we denken. We doen wat we doen. We voelen wat we voelen. Die dingen gebeuren gewoon en zonder dat we het idee hebben er iets aan te kunnen veranderen.
Mindfulness is erop gericht om volledig in het heden te kunnen zijn. Zonder oordeel, zonder verwachtingen. Om dit te kunnen doen moeten we uit ons hoofd komen. Uit het hoofd waar allerlei mentale constructies huisvesten die we verleden of toekomst noemen. Wanneer we uit ons hoofd zijn kunnen we alleen nog maar in het hier en nu zijn. Er is geen andere mogelijkheid. Nu lijkt mindfulness eenvoudig: gewoon leven in het hier en nu, met openheid en zonder oordeel.
Toch besteden we 80% van onze tijd aan het leven in de toekomst of in het verleden. Ga maar na. Wat doe je als je in gedachten bent? Grote kans dat je bijvoorbeeld over een situatie of gebeurtenis van vandaag, gisteren, vorige week of zelfs maanden of jaren geleden aan het nadenken bent. Of, wanneer je met je hoofd in de toekomst zit, je bent aan het bedenken wat je gaat eten, wie je gaat zien vandaag of wat je gaat doen. Of morgen, volgende week of over een aantal maanden. We zijn voortdurend allerlei films aan het afspelen van gebeurtenis die al hebben plaatsgevonden of die nog moeten plaatsvinden.
“Drink je thee langzaam en eerbiedig, langzaam, gelijkmatig, zonder je te haasten naar de toekomst. Leef in het huidige moment. Alleen dit moment is leven.”
– Thich Nhat Hanh –
Ruzies, meningsverschillen, plannen, mensen, activiteiten, het zijn allemaal zaken die in het verleden of de toekomst liggen. Stress, je zorgen maken, boos worden of verdrietig zijn, het zijn de gevolgen van ons brein dat niet in het hier-en-nu is. Je kunt het vergelijken met een pendel of slinger. Voortdurend aan het zwaaien van de ene kant, het verleden, naar de andere kant, de toekomst.
Maar zelden komt het precies in het midden, het hier en nu. Onze geest haalt ons voortdurend uit het heden en naar verleden of toekomst. En dan begint de stress, de zorgen, de angst, de boosheid en het verdriet. Dan beginnen de gedachten over wat er kan gebeuren, wat er zou moeten gebeuren of wat er is gebeurd. Met mindfulness zijn we in staat om terug te komen naar het hier en nu, een plek waar er volledige rust en balans is. Waar alles goed is, zonder behoefte aan meer of minder, of anders.
Dat was alles over de automatische piloot, maar wat is mindfulness?
Mindfulness gaat over het bewust worden van deze – veelal onbewuste – patronen (automatische piloot), waardoor je meer vrijheid creëert in je denken, doen en voelen. Mindfulness is een vaardigheid in aanwezig zijn in het hier en nu. En zoals met iedere vaardigheid kun je ook de vaardigheid van mindfulness trainen en sterker maken. Interessant? Dan is de Mindfulness Training iets voor jou!